زنبور عسل قفقازی ( A.m.caucasica )
زنبور عسل قفقازی با نام علمی Apis mellifera.caucasica از خانواده آپیده یکی از زیرگونه‌های زنبور عسل معمولی است.
موطن اصلی این نژاد در دره‌های بلند قفقاز مرکزی در گرجستان و منطقه گسترش آن بین دریای سیاه و دریای خزر می‌باشد.
از نظر شکل، اندازه بدن و موها بسیار به نژاد کارنیولان شبیه و به رنگ خاکستری است. رنگ بدن آن تیره و لکه‌های قهوه‌ای در درون اولین حلقه پشتی شکم وجود دارد. رنگ موها در نژاد قفقازی بیشتر به خاکستری تمایل دارد. موهای روی سینه زنبورهای نر این نژاد سیاه رنگ است.
زنبوران قفقازی مخصوصا زنبوران کوهستانی آنها دارای خرطومی بلندتر از هر نژاد ( ۶/۸تا ۷/۲ میلی‌متر) می‌باشد، که قادرند از خیلی از گل‌ها مثل گل شبدر قرمز که شهد آنها در نقاط عمیق گل‌ها قرار دارند نیز عسل جمع کنند و حال آنکه زنبورهای سایر نژادها قادر نیستند.
ایندکس کوبیتال این نژاد متوسط ۲/۲ بوده که بین نژاد سیاه اروپا و کارنیولان قرار می گیرد.
زنبورهای این نژاد آرام بوده و کلنی‌‌های قوی تا قبل از تابستان می‌سازد. از نیش زدن تا سر حد امکان احتراز می کنند. تمایلش به تولید بچه کندو کم، ولی مصرف بره موم در این نژاد بسیار زیاد می‌باشد. به طوری که زیادی بره موم اغلب، کار کردن با این نژاد را مشکل می‌کند.
این نژاد، عسل را نزدیک نوزادها ذخیره می‌کند و بر طبق این غریزه عسل را در حداقل‌شان ذخیره می‌سازد که فایده این کار در انتهای جریان شهد است و در موقعی که جریان شهد ناگهان قطع می‌شود.
زمستان گذرانی در نواحی شمال به علت حساسیت به بیماری نوزما زیاد خوب نیست. هوای سرد و طویل زمستان را بزحمت تحمل می‌کنند.
اشتباه وارد شدن به کلنی‌ها دیگر(دریفتینگ) از جمله صفات نامطلوب این نژاد است.
این نژاد تا اندازه‌ای تمایل به غارت و جابه جایی دارد. این نژاد از نظر اصلاح نژاد و تلاقی با سایر نژادها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گونه نسبت به گونه ملیفرا عملکرد بالاتری را در تولید عسل در مناطق بومی و مناسب دارند
